3e Detailhandelsforum van de Charlemagne Grensregio: “Binnensteden kunnen niet zonder detailhandel!”

Drie perspectieven op de situatie van binnensteden in de Charlemagne Grensregio

De ontwikkeling van binnensteden stond centraal bij het 3e Detail¬handels-forum van de Charlemagne Grensregio, dat op 24 september in de Nadelfabrik in Aken werd gehouden. Net als Aken hebben ook
andere grotere plaatsen binnen het grensoverschrijdende samenwerkingsverband
– zoals Eupen, Vaals, Stolberg en Heerlen – steeds meer te maken met leegstand in hun winkelstraten.

Een vertegenwoordiger van de gemeente Heerlen presenteerde het model Streetwise, dat op veel belangstelling kon rekenen. Een jong, innovatief duo uit Heerlen heeft veel advieswerk verricht en intensief acquisitie gevoerd bij onder meer vastgoedbezitters. Dankzij deze inspanningen zijn zij er binnen een jaar in geslaagd om de negatieve trend in de stad wat betreft winkelleegstand te keren. Aanvullend hierop biedt Stichting Starterscentrum Limburg coaching voor ondernemers aan. De provincie Limburg biedt zelfs financiële ondersteuning aan winkels die zich nieuw vestigen: wanneer een huurder een leegstaand winkelpand betrekt om daarin een nieuw bedrijf te vestigen, geeft de provincie een eenmalige subsidie van 1000 euro per meter etalage. Zodra het straatbeeld dankzij dergelijke maatregelen weer aangenamer wordt, zal dit vanzelf andere winkeliers aantrekken. De straat wordt levendiger en er zullen weer meer klanten komen.

Till Schüler van de belangengroep ISG Holz- und Dahmengraben deed in zijn presentatie een beroep op het verantwoordelijkheidsgevoel van alle betrokken partijen. Volgens hem hangt het vooral van winkeliers, de gemeente en ook vastgoedbezitters af of een straatbeeld aantrekkelijk is of niet. Helaas zijn er maar weinig goede voorbeelden van intensieve samenwerking in deze zin. Daarbij komt dat de huurprijzen voor winkelpanden op goede locaties sterk stijgen. Dit betekent dat de huren nauwelijks nog op te brengen zijn voor winkels met een lage omzet. Wanneer winkels hierdoor verdwijnen, leidt dit zelden tot een daling van de huurprijs. De leegstand blijft bestaan, en de eerste stap naar een onaantrekkelijk straatbeeld is gezet.

Prof. dr. Gert-Jan Hospers van de Universiteit Twente wees op de demografische ontwikkelingen in de grensregio, die natuurlijk ook hun effect op het winkelend publiek hebben. Hieraan gekoppelde planologische oplossingen, maar ook nieuwe detailhandelsconcepten, zoals betere service en bezorgdiensten, moeten nog sterker worden geïmplementeerd. Tegelijkertijd is het aan de gemeenten om aangename en veilige binnensteden te creëren waar alle soorten klanten graag komen om te winkelen.

Tijdens de aansluitende discussie werd duidelijk dat de leegstandsproblema-tiek zich in alle gemeenten in de grensregio voordoet. Het probleem wordt op verschillende manieren aangepakt. Ook werd duidelijk dat juist van de eigenaars van winkelpanden een inbreng wordt verwacht. Waarom bieden zij bijvoorbeeld geen ruimte aan een tijdelijke kunstgalerie? Of aan een pop-up store, d.w.z. een winkel die slechts tijdelijk en provisorisch op een bepaalde plek is gevestigd? Waarom garanderen zij geen daling van de huurprijs of getrapte en omzetafhankelijke huurprijzen? En als dit allemaal niet helpt, kunnen winkelpanden altijd nog tot woningen worden omgebouwd.

Meer dan 60 deelnemers waren in de Nadelfabrik aanwezig bij het 3e Detailhandelsforum van de Charlemagne Grensregio, dat werd geleid door WDR-journalist Ralf Raspe. Charlemagne Grensregio is in 2011 opgericht door de grensgemeenten Aken, Vaals en Heerlen evenals de StädteRegion Aachen, de Duitstalige Gemeenschap van België en Parkstad Limburg. Doel van het samenwerkingsverband is een intensievere uitwisseling op het gebied van economie, arbeidsmarkt en infrastructuur. Het Detailhandelsforum heeft jaarlijks een ander thema. Het heeft zich ontwikkeld tot een grensoverschrijdend uitwisselingsplatform voor vertegenwoordigers uit de sectoren detailhandel, politiek en bestuur.